‘Helemaal hooked’: fans over ‘Love & Anarchy’, de Zweedse topreeks die de uitgeverswereld in haar hemd zet

Een ‘clitpic’ die terechtkomt op de Instagrampagina van de eerbiedwaardige uitgeverij Lund & Lagerstädt. Een literaire cruise die volkomen ontspoort, en waarbij een respectabele schrijfster én de interviewster-uitgeefster achteraf in bed belanden. Een zeemzoete sensitiviteitsconsulent die uiteindelijk met pek en veren wordt weggejaagd. En vooral: een escalerend ‘challenges’-spel tussen uitgeefmanager Sofie Rydgen en de twintig jaar jongere IT’er Max, nadat hij haar op kantoor heeft betrapt tijdens het masturberen. 

Het zijn slechts een aantal van de brandbare ingrediënten van Love & Anarchy (Kärlek & Anarki). Op het eerste gezicht trekt de Zweedse Netflix-serie de kaart van de hilarische charge. Wil ze qua kantoorkomedie The Office naar de kroon steken? Dat zou de reeks ernstig tekortdoen. Want er schuilt ook een stevig laagje dramatiek in deze moeilijk te catalogeren rollercoaster. Er nestelt zich bij Sofie, die haar vader verliest én haar gezin ziet kapseizen, ook intens verdriet. Ze wordt schitterend getroebleerd en soms spectaculair knettergek neergezet door Ida Engvoll, bekend van de Scandithriller Rebbecka Martinsson en ook te zien in The Restaurant. Bovendien bulkt Love & Anarchy van tegendraads absurdisme met een donker tintje, dat in het zopas gelanceerde tweede seizoen nog prominenter is uitgespeeld.

Het valt nauwelijks te tellen hoeveel thema’s deze “unpredictable rush of TV adrenaline”, zoals IndieWire de serie treffend omschreef, aansnijdt. Van vreemdgaan tot scheidingsperikelen, van antikapitalisme tot zelfdoding, van een gecompliceerde vader-dochterrelatie tot de cancelcultuur, influencers, MeToo of de schotbalkjes tussen hoge en lage cultuur in letterenland. “Melige kantoorhumor, stomende seks, mentale ontsporing, messcherpe maatschappijkritiek – Love & Anarchy heeft het allemaal”, vond de VPRO Gids. En zelden zijn gele post-its zo erotisch ingezet als hier, zal u merken. Toch is de serie nog grotendeels een geheimtip.

In één ruk uitgekeken

Niet voor VRT-boegbeeld Siska Schoeters, die de reeks heel hoog heeft zitten. “Ik heb de twee seizoenen een maand geleden in één ruk uitgekeken en ik ben nog altijd helemaal hooked. En dat ligt aan een combinatie van factoren. Love & Anarchy is een erg esthetische reeks, ik ben daar heel gevoelig voor. Dat huis van Sofie is zo knap ingericht én zijzelf is mateloos inspirerend gekleed. En die Max ziet er bijlange ook niet verkeerd uit. (lacht) De chemie tussen hen beiden spat van het scherm. Maar Sofie is vooral een maffe vrouw, die toch ongelooflijk veel zelfzekerheid uitstraalt. Uiterst getalenteerd in haar job weet ze zich er steeds weer uit te lullen.” Schoeters prijst de onbezonnenheid van Love & Anarchy: “Hoe goed en bevrijdend kan het niet zijn om af en toe eens gek te doen en je niets van conventies aan te trekken? Zoals bij de uitdagingen die Max haar voorlegt. Sofie is daar heel consequent in. Als hij haar vraagt om een hele dag achteruit te lopen, doet ze dat zelfs thuis nog, wanneer niemand haar ziet. Geweldig, toch? We zouden er ons allemaal meer moeten aan overgeven.”

Die onbesuisde spirit is te danken aan de onorthodoxe aanpak van scenariste en regisseur Lisa Langseth, u wellicht bekend van films als Pure (2009), Hotell (2013) en Euphoria (2017). Soms is het alsof je gezeten op een springveer door de afleveringen stuitert. “Het leven is chaotisch. Het kan leuk zijn, maar ook vreselijk, dus ik wilde dat de serie grappig én verdrietig was”, aldus Langseth in de VPRO Gids. Daar is ze wonderwel in geslaagd. Want in seizoen 2 zien we hoe Sofie Rydgen ook in het reine probeert te komen met de zelfdoding van haar vader, die een felle antikapitalist was én in de straten als eenmansbetoger met pancartes postvatte. Schoeters: “Het mooie in het tweede seizoen is ook die ontroering. Zij is iets aan het verliezen en iedereen wil haar helpen, maar ze vlucht weg van alles en loopt recht in iets gevaarlijks.” Toch fluistert haar vader Sofie vanuit het hiernamaals toe om wat milder voor zichzelf te zijn: “Je moet leren je eigen vriend te zijn.”

Ex-Woestijnvisser Sam De Graeve, nu uitgever bij Borgerhoff & Lamberigts, was vanaf het eerste seizoen gegrepen door de reeks, razend benieuwd ook hoe zijn biotoop, de boekenwereld, zou worden neergezet. “Wat me bevalt is de spontaneïteit van de reeks. Je ziet in veel Amerikaanse series een rare preutse houding tegenover erotiek. Hier is dat volledig weggevallen. Seksualiteit komt nooit geforceerd en vergezocht over. Al in de eerste scène bevredigt een vrouw van middelbare leeftijd zichzelf, als escapisme voor het drukke gezinsleven. Later zie je ook ongedwongen mannelijk naakt. Tegelijk is Sofie fysiek aangetrokken door een jonge knappe man. Seksualiteit is hier een vanzelfsprekend onderdeel van het leven. En nooit op een hysterische Madame Bovary-manier.”

De grilligheid van de serie beschouwt hij net als een troefkaart. “In Love & Anarchy schuilt een grote frisheid van toon, een relativering van het grote gebaar. Met ontregeling als devies. Het is weleens spannend dansen op een slappe koord maar het blijft elegant om naar te kijken. De scriptschrijvers leverden uitstekend werk af, een beetje zoals bij het ook al Scandinavische Rita, eveneens heerlijk baldadig.” En dat is precies wat Langseth beoogde: “Zelf hou ik van onvoorspelbare verhalen”, benadrukt ze. “Je ziet zo veel series waarvan je al precies weet wat er gaat gebeuren omdat de makers zich keurig aan de regels van het genre houden. Bij mijn serie weet je niet precies waar je naar kijkt, dus de kijker moet goed blijven opletten.” 

Liever kleurt Langseth buiten de lijntjes. Denk maar aan de memorabele scène in seizoen 1 waarin Sofie halfnaakt een zwembad op stelten zet of hoe ze in seizoen 2 koffie uit haar mond laat kwijlen tijdens een belangrijke meeting. Of hoe ze voortdurend vlammen lijkt af te vuren met haar blik.

Verplichte kijkkost

Kan Love & Anarchy voor uitgevers verplichte (ontnuchterende) kijkkost worden, als alternatief voor een zoveelste teamdag? De fictieve uitgeverij Lund & Lagerstädt wordt neergezet als een Mexicaans leger dat niet goed weet waarop het zijn pijlen moet richten. Digitaliseren, vernieuwen of toch maar zijn oude krokodillen paaien en uitspelen? 

Tegelijk is het bedrijf een overkolkend vat vol neuroses. Met weliswaar reuzevermakelijke personages zoals Friedrich, de stijfkoppige, onmodieuze maar integere verdediger van de kunst met de grote K (“Een echte kunstenaar is nooit smetteloos”) die de neus ophaalt voor activisme of Twitter. Hij blijkt in Zweden de populairste figuur uit de reeks. 

Of er is de ruggengraatloze uitgever Ronny, die met alle winden meewaait. “Een zeer herkenbaar figuur”, lacht Schoeters. “Een soort mossel die toevallig op een hoge post is beland maar er het talent niet voor heeft. Je vindt ze overal, ook in televisieland.” De Graeve vult aan: “De karikatuur en de uitvergroting is inderdaad herkenbaar. Maar toch wordt in Love & Anarchy ook nagedacht over de plaats van de literatuur in de samenleving vandaag, op een moment dat alles rondom sociale media lijkt te draaien.”

Heikele kwesties in boekenland worden inderdaad niet gemeden. Zo implodeert Lund & Lagerstädt bijna na een zoveelste rel, wanneer uitlekt dat de uitgeverij haar schrijversportefeuille wil opdelen in A- en B-auteurs, de goedverkopende paradepaardjes én de meer intellectuelere minkukels die niet te slijten zijn. Die B-auteurs zetten zelfs betogend het kantoor overhoop. Courant, zo’n interne rangorde? De Graeve antwoordt diplomatisch: “Voor een uitgeverij als de onze die zoveel verschillende genres uitgeeft, speelt dat minder. En bovendien: al mijn auteurs zijn mijn kindjes. Maar uit mijn televisieverleden weet ik dat zo’n opdeling heel delicaat ligt. Ik hoorde weleens waaien dat ze impliciet gemaakt werd bij bepaalde schermgezichten.”

Ook typograaf en vormgever Gert Dooreman, die ongeveer met alle Vlaamse uitgevers werkte, out zich als een hevige fan van de reeks. Hij is tuk op de manier waarop de boekenwereld in haar blootje wordt gezet. “Ik ben altijd opgetogen als er goeie, authentieke series opduiken die niet uit Amerika komen. En ik stel vast dat ze meestal door vrouwen worden gemaakt”, zegt hij. “Het beeld dat ze van een uitgeverij schetsen klopt, dat kan ik bevestigen. Het zijn levensechte archetypes. Ik heb het allemaal voor mijn ogen zien gebeuren, al valt op dat er in Vlaanderen zelden tijd is voor wat humor of badineren. Het is hier allemaal nogal serieus. Maar mocht ik willen, dan zou ik op bepaalde figuren zo namen kunnen plakken.” Gelukkig is er “het geweldige charisma” van Engvoll alias Sofie, looft Dooreman. “Ze kan zowel autoritair zijn als bijna om troost smeken. Maar nergens lijkt haar rol voorgekauwd.”

Ze zijn niet dik gezaaid, films of series die een schrander licht op de uitgeverswereld werpen – met als meer dan loffelijke poging Olivier Assayas’ filmkomedie Doubles Vies (2018). “Daarom is het zo belangrijk dat deze serie toont hoe kwetsbaar literatuur is”, concludeert De Graeve. “En uitgeven blijft een rare stiel. Je hebt te maken met een basisintimiteit, met zaken van het hoofd én het hart. Het mooie is dat hier het belang van literatuur volop erkend wordt én dat de commercie niet zomaar alles naar haar hand kan zetten. En dat op Netflix.” (grinnikt) O ironie, of hoe een romcom nét de serieuze literatuur een zetje in de rug geeft.

Kärlek & Anarki (Love & Anarchy, twee seizoenen) op Netflix.