Direct naar artikelinhoud
InterviewRoger Housen

‘Oekraïne kan de Krim onmogelijk veroveren’: oud-kolonel Roger Housen over de explosies op het schiereiland

Roger Housen over explosies op de Krim: 'Dit is een boost voor Oekraïne, maar de negatieve impact op de Russen is nog een stuk substantiëler.'Beeld RV

Russische strandtoeristen werden dinsdag opgeschrikt door ontploffingen op een luchtbasis nabij de Krim, zo’n 200 kilometer van het Oekraïense front. Geen ‘menselijke fout’ zoals de Russen beweren, maar een ‘menselijke operatie’, zegt oud-kolonel Roger Housen. ‘Denk maar aan special forces.’

Volgens Rusland ging het om munitie die afging en Oekraïne wil er niets over kwijt. Maar wat is er nu gebeurd op de Krim?

Housen: “De plausibelste uitleg voor de explosies op dinsdag is dat er een aanslag is gepleegd. Ofwel door Oekraïense special forces ofwel door pro-Oekraïense partizanen op de Krim. Wie het ook was, ze voerden de aanslag alleszins ter plekke uit. Dat kan betekenen dat mensen de basis binnendrongen en meerdere explosieven tot ontploffen brachten, maar het kan ook zijn dat er drones met springtuigen zijn gebruikt.”

Waarom is zo’n plaatselijke aanslag plausibeler dan een luchtaanval?

“Omdat de andere opties mij niet mogelijk of tenminste zeer ongeloofwaardig lijken. Een eerste alternatieve uitleg zou zijn dat de Oekraïners het fameuze Amerikaanse Himars-raketsysteem ingezet hebben. Die had dan uitgerust moeten zijn met speciale munitie, die de normale reikwijdte van 80 kilometer verhoogt naar 300 kilometer. Maar twee uur na de aanval, nog voor Kiev of Moskou kon communiceren over de explosies, had Washington al formeel ontkend dat het om Himars-langeafstandsraketten ging. Die hebben ze dus niet gekregen van de Amerikanen. Een oud-collega van mij binnen het Pentagon heeft dat ook formeel bevestigd.

“Een tweede optie is dat Oekraïne enkele oude wapensystemen, zoals de Tochka-raketten, hebben bovengehaald. Die hebben ongeveer de reikwijdte, als alle omstandigheden goed zitten, om nipt die doelwitten op de Krim te bereiken. Theoretisch is dit dus een valabele optie. Maar als de Oekraïense troepen dit kunnen, waarom gebruikten ze die dan nu pas? Tochka en andere oude raketsystemen zijn trouwens ook niet bepaald de meest precieze. Op zo'n afstand durven die al snel 200 meter naast het doel te vallen. Terwijl er in dit geval nauwkeurig meerdere vliegtuigen zijn uitgeschakeld.

“Ten slotte hebben we ook nog de toeristen die aanwezig waren vlak bij de militaire luchthaven. De laatste honderden meters van dergelijke raketvluchten zijn altijd zeer goed zichtbaar in de lucht, maar toch zijn er geen beelden van. Honderden burgers, met evenveel smartphones, en toch is niemand erin geslaagd om daar beelden van te maken en te delen op sociale media. 

“Als we al die elementen naast elkaar leggen, is de kans toch zeer onwaarschijnlijk dat het hier om Oekraïense langeafstandsraketten gaat. In dat geval zou Kiev de aanval ook al lang opgeëist hebben trouwens.”

Stel dat het effectief een grondoperatie was van special forces: waarom komt Oekraïne daar dan niet voor uit?

“Als het partizanen of special forces waren, is het zeer waarschijnlijk dat Kiev nooit gaat toegeven of uitleggen dat het op die manier gebeurde. Want dan riskeren ze toekomstige operaties te compromitteren en brengen ze die mensen in ­gevaar. Een Oekraïense erkenning van de aanslag zou Rusland in gang zetten om die mensen op te sporen en/of om maatregelen te nemen om hun installaties beter te beveiligen tegen zulke aanslagen. Daarom zien we nu dus dat Oekraïne niet formeel zegt wat het was.”

Wat met Ruslands eigen uitleg, dat dit een menselijke fout was?

“Er is inderdaad ook nog een derde scenario. Rusland zegt zelf dat de militairen ter plaatse onvoorzichtig omgingen met munitie en brandstof. Onwaarschijnlijk. We weten immers uit de beelden dat het niet om een enkele ontploffing ging. Er waren dinsdag explosies op minimum twee locaties, die ook nog eens een paar honderd meter uit elkaar lagen. 

“Dat verschillende personen net op die twee locaties, op exact hetzelfde moment, zo’n fout maken, klinkt zeer ongeloofwaardig dat brengt ons toch weer bij de special forces of partizanen, of althans een menselijke operatie.”

Maar hoe kon zo’n basis zo hard getroffen worden? Die worden doorgaans toch goed beveiligd?

“De luchtmachtbasis is beveiligd met luchtafweer en radars, maar daar stopt het ook ongeveer. Met andere woorden: ze kunnen zich verdedigen tegen inkomende raketten en vijandelijke vliegtuigen, maar zeker niet tegen grondoperaties of korteafstandsdrones. Reden te meer om aan te nemen dat het geen raketaanval was,  want dan had het luchtafweersysteem wel gereageerd.

“Daarnaast is het een basis aan een strand op de Krim. De militairen zitten daar redelijk op hun gemak en hadden er wellicht nooit een grondaanval verwacht. Al zullen de Russen nu wel wakker zijn.”

Hoe groot zal de impact hiervan zijn op de oorlog in Oekraïne?

“In de eerste plaats is dit uiteraard een boost voor het moreel van Oekraïne en kan het hen aanzetten om meer soortgelijke aanvallen uit te voeren – tenminste als dit effectief een operatie van Oekraïense special forces was.

“Maar de negatieve impact op de Russen is nog een stuk substantiëler. Rusland heeft de Krim altijd beschouwd als eigen grondgebied. Dat Oekraïne erin zou slagen om een doelwit op de Krim – een luchtmachtbasis dan nog – te raken en deels te vernielen, draag gigantisch veel symbolische waarde. Zowel voor de publieke opinie, die een wenkbrauw zal optrekken, als voor de militairen die zich nu op 200 kilometer van het front niet meer veilig voelen.

“Ook militair mogen we dit niet onderschatten. Want wat als Oekraïne dit nu ook op andere plaatsen, niet op het Krim maar in het Russische moederland zelf gaat doen? Als de Oekraïners daartoe in staat zijn, gaan de Russen tegenmaatregelen moeten nemen zoals extra luchtafweer en meer beveiligingstroepen. Een serieuze last die veel geld en troepen kost. Middelen die Rusland dan niet meer op een andere plek, zoals Oekraïne, kan gebruiken.”

Kunnen we dan nog meer aanvallen op de Krim verwachten?

“Soortgelijke operaties misschien wel, maar aanvallen van het Oekraïense leger wellicht niet. Oekraïne is niet, en dat benadruk ik graag extra, niet in staat om de Russen echt pijn te doen op de Krim. Niet langs de lucht, ze hebben bijna geen luchtmacht of langeafstandsdrones meer. Niet langs de zee, de Oekraïense vloot stelt vandaag weinig voor. En niet over de grond, want dan moeten ze eerst langs een zwaar verdedigde landcorridor nabij Cherson en daar hebben ze de militaire middelen niet voor.”

Volgens de Oekraïense president Zelensky eindigt de oorlog pas wanneer de Krim bevrijd is. Maar kan Oekraïne de Krim ooit heroveren?

“Onmogelijk. De grootste Russische marinebasis ligt daar, met de warmwatervloot van Rusland. Het is een waar militair bolwerk en de Russen gaan er alles aan doen om het te verdedigen. Nogmaals: de symboolwaarde van de Krim is bijna oneindig groot voor Moskou en ze gaan het tot de laatste snik verdedigen.

“Maar het voornaamste argument blijft: de Oekraïners zijn gewoon militair niet in staat om de Krim te veroveren. Daar hebben ze God weet hoeveel wapensystemen van het Westen, een luchtmacht en een marinevloot voor nodig. Onmogelijk.”

‘Dat Oekraïne erin zou slagen om een doelwit op de Krim te raken en deels te vernielen, draag gigantisch veel symbolische waarde’