‘Het gaat harder dan de meeste modellen voorspelden’: klimaatwetenschapper Valerie Trouet over hitte en droogte

Het Amerikaanse klimaatplan komt er op een moment waarop het niet alleen bij ons bakken en braden geblazen is. Ook grote delen van de Verenigde Staten kreunen onder de hitte, en het einde lijkt er niet meteen in zicht. Valerie Trouet, klimaatwetenschapper aan de Universiteit van Arizona, kijkt er niet echt van op. “Van de bosbranden in Californië tot de recente overstromingen in Kentucky, waarbij verschillende mensen stierven: de gevolgen van de opwarming laten zich in de VS altijd wel ergens voelen.”

De voorbije maanden sneuvelden overal ter wereld hitterecords. Van het Verenigd Koninkrijk, waar het voor het eerst sinds het begin van de metingen 40 graden Celsius werd, tot in Tokio, dat in juni de ergste hittegolf sinds 1870 te verwerken kreeg, met 9 opeenvolgende dagen van meer dan 35 graden Celsius. Niet alleen in Spanje, Portugal en Griekenland stonden bossen in brand, maar ook in de buurt van Londen en in Duitsland.

Hoe belangrijk is het Amerikaanse klimaatplan? Volgens sommige critici is het slechts een schim van de Build Back Better Act die president Biden voor ogen had.

Trouet: “Dat vind ik zwaar overdreven. Er zijn zaken weggevallen, zoals belastingvoordelen voor e-bikes, maar de belangrijkste klimaatmaatregelen zijn relatief goed behouden. De Inflation Reduction Act, zoals het plan nu heet, maakt het voor consumenten onder meer aantrekkelijker om hun huizen energie-efficiënter te maken door bijvoorbeeld een warmtepomp te plaatsen, en om elektrische wagens te kopen, met tot 7.500 dollar belastingvermindering bij aankoop van een nieuwe elektrische auto. Het plan zorgt ook voor een enorme stimulans van de hernieuwbare energiesector. Met bijna 370 miljard blijft dit de grootste Amerikaanse investering in het klimaat ooit. Dit is  een mijlpaal die niets te vroeg komt.”

Wat zal de verwachte impact hiervan zijn?

“Uit modelstudies blijkt dat dit allemaal samen tot vermindering van de Amerikaanse broeikasgastuitstoot met 1 miljard ton CO₂ tegen 2030 zal leiden. Dat komt overeen met een vermindering van de uitstoot met 40 procent.”

“Zo zorgt het plan voor ongeveer driekwart van de 50 procent reductie die president Biden op de klimaattop in Parijs tegen 2030 heeft beloofd. Door het sneeuwbaleffect dat dit plan wellicht zal hebben, komt die doelstelling dichterbij.”

Volstaat dat ook om de opwarming binnen de perken te houden?

“De VS vertegenwoordigen op dit moment zo’n 10 procent van de wereldwijde broeikasgasemissies. Maar het is natuurlijk wel een belangrijk signaal dat een van de belangrijkste economieën ter wereld deze stap zet.”

Nieuwe olie- en gasontginningen blijven mogelijk, onder meer in Alaska en New Mexico. Dat lijkt wat contradictorisch.

“Dat is helaas wat nodig was om het plan erdoor te krijgen. De tegendraadse senator Joe Manchin heeft ook een schaliegaspijpleiding door zijn staat cadeau gekregen. En een van de vreemdste toegevingen aan de fossiele industrie is dat wanneer de overheid zonne- en windenergieprojecten op publieke gronden toestaat, ze ook ontginning van fossiele brandstof moet toestaan. Maar ondanks alle pragmatiek blijft het netto-effect positief. Zonder dit plan zou de uitstoot tegen 2030 maar met 24 procent zijn verminderd.”

De Amerikaanse president noemt klimaatverandering ‘een existentiële bedreiging’ en een ‘duidelijk aanwezig gevaar’. Is wat we om ons heen zien klimaatverandering in actie of moeten we daar toch voorzichtig mee blijven?

“Nee, dat is zo. Het is niet makkelijk het evenwicht te bewaren tussen alarmisme en het probleem minimaliseren. Dat doet Biden goed, vind ik, want hij heeft gelijk: er is een concrete dreiging en gevaar. Nu al. Maar we kunnen daar iets aan doen, en dit plan is een grote stap in de goede richting.”

“De toename in extremen die we nu zien is ook exact wat er voorspeld is. En als je ziet welke impact de overstromingen in België vorig jaar hebben gehad, en nog steeds hebben, dan denk ik niet dat we daar voldoende op voorbereid zijn.”

Ook klimaatwetenschappers lijken zich soms te verbazen over de impact die de klimaatverandering nu al heeft, bij slechts 1,1 graad opwarming. “De toekomst staat sneller voor de deur dan onderzoekers hadden verwacht”, klonk het in een recente analyse door het wetenschapsblad Nature.

“De klimaatmodellen zijn goed in het voorspellen van de gemiddelde opwarming. Maar ze hebben het veel moeilijker om extremen te voorspellen, en waar en hoe frequent die zich zullen voordoen. Verschillende modellen geven een waaier aan mogelijkheden. Het is niet zo dat wat we nu zien volledig onmogelijk werd geacht, maar het gaat harder dan de meeste modellen aangaven.”

Wat leert ons dat dan over wat ons te wachten staat bij de 2 tot 3 graden opwarming waar we mogelijk tegen het eind van de eeuw op afstevenen?

“Het is belangrijk te beseffen dat de twee graden opwarming waar we volgens het Klimaatakkoord van Parijs onder willen blijven geen drempel is waaronder alles veilig is, en waarboven alles verloren is. Hoe warmer, hoe ernstiger de gevolgen, en hoe groter het risico dat we drempels overschrijden waardoor de opwarming aan onze controle ontsnapt. Wat we nu zien toont vooral dat we het risico niet willen nemen om dat aan den lijve te ondervinden.”