De rode draad doorheen de radicalisering van Mattias Desmet is schromelijke zelfoverschatting

Mattias Desmet, professor psychoanalyse aan mijn eigen universiteit UGent, veegt in zijn boek De psychologie van het totalitarisme de hele medische consensus over Covid-19 en vaccinatie van tafel. Dat doet hij inmiddels al twee jaar: het zou gaan om niets meer dan een proces van psychologische ‘massavorming’, een soort staat van collectieve ‘hypnose’ waaraan de hele bevolking bezweken is, alle medische experts incluis. De maatregelen tegen Covid-19 hebben volgens Desmet geen enkele medische rechtvaardiging, maar maken onderdeel uit van een proces van ‘totalisering’ zoals onder het nazisme en in Sovjet-Rusland, dat volgens hem dreigt uit te monden in geweld, onderdrukking en massamoord.

De miljoenen doden door het virus zelf zijn kennelijk van geen tel voor hem: de teller staat wereldwijd op een geschatte 23 miljoen mensen. Honderdduizenden van hen stierven nodeloos, precies omdat ze de manifeste wetenschapsontkenning en desinformatie van Desmet e tutti quanti over corona ter harte namen, en oprecht geloofden dat het vaccin gevaarlijker was dan het virus zelf.

Inmiddels is het boek van Mattias Desmet vertaald en struint hij ermee langs de internationale media, zo was hij onder meer bij de veroordeelde fantast en complotgoeroe Alex Jones (InfoWars) en Tucker Carlson van Fox News. Vooral het interview bij Alex Jones is ronduit hallucinant. Desmet knikt en beaamt zowat alles wat Jones uitkraamt. Het echte totalitaire gevaar in de VS komt volgens beide heren van Joe Biden in plaats van Donald Trump, want diens ‘demonisering’ van Trump-aanhangers zou recht uit het handboek van de nazi’s komen (op de achtergrond speelt een fotomontage van Biden met hakenkruisen en andere naziparafernalia).

De Wakkeren

De hele wereld bevindt zich al twee jaar in een soort collectieve hypnose, legt Desmet uit, behalve ‘de Wakkeren’, zoals hijzelf. De elite zou ‘bang’ zijn van hem, precies omdat hij de mechanismen van de hypnose genadeloos blootlegt. Maar houd moed: de Wakkeren zullen de wereld redden en als er uiteindelijk tóch geen genocide op ‘andersdenkenden’ komt, zal dat aan Desmet en de zijnen te danken zijn, die manhaftig streden tegen de totalitaire dreiging!

Het is verbijsterend hoe een intelligent persoon als Desmet in de afgelopen twee jaar zo diep in deze konijnenpijp is weggegleden. De belangrijkste rode draad doorheen zijn radicalisering is een schromelijke vorm van zelfoverschatting, kenmerkend voor wetenschapsontkenners en complotdenkers.

Desmet ontwikkelde een grandioze theorie over angstvorming en onbehagen in onze samenleving, geschoeid op de psychoanalytische leest (zie onder). In een poging de pandemie binnen die theorie te duiden, komt hij daarbij (als psycholoog zonder enige medische kwalificatie) tot een conclusie die radicaal indruist tegen wat nagenoeg alle medische experts vertellen.

In plaats van zich af te vragen of dat er niet op wijst dat zijn theorie onderweg misschien ergens een klein beetje is ontspoord, besluit Desmet: “Al mijn academische collega’s zitten in de greep van een angstpsychose en zijn niet langer voor rede vatbaar!” (parafrase) Alle cijfers zijn verdraaid, alle statistieken over sterfte en besmettingen onbetrouwbaar, elke wetenschappelijke instelling is verdacht. Op basis van wat slecht verteerde wetenschapsfilosofie en twijfelzaaierij komt Desmet in zijn boek dan uit op een soort vulgair relativisme: met cijfers en statistieken kan je alles bewijzen, het is toch allemaal manipulatie en (zelf)bedrog, dus we hoeven de medische experts niet ernstig te nemen. En zo krijgt de psycholoog vrij spel om met de natte vinger te speculeren over de ‘echte’ oorzaken van de angst en de covidmaatregelen.

Als enige

Het boek bulkt van dat soort zelfoverschatting. Desmet verbeeldt zich dat hij als enige snapt waarom positiviteitsratio’s belangrijk zijn in een pandemie, hoe je oversterfte berekent en kan toeschrijven aan hetzij het virus hetzij de maatregelen, of hoe je rekening houdt met onderliggende aandoeningen bij de vaststelling van de doodsoorzaak. Hij trapt open deuren in over valspositieven bij PCR-tests, alsof hij als enige benul heeft van statistiek van error management.

Als je Desmet moet geloven, heeft werkelijk geen enkele medische expert of politicus ooit bij de sociale en economische nevenschade van de lockdowns en ander maatregelen stilgestaan. In werkelijkheid is daar inmiddels uitgebreid en minutieus onderzoek naar verricht (door Desmet compleet genegeerd), dat duidelijk uitwijst: het virus zelf richt meer economische schade aan dan de maatregelen en de landen die het snelst en strengst ingrijpen leden het minste economische schade.

Desmet verdraait zelfs de data van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over stijgende armoede (die vooral door het virus zelf komt en niet zozeer door de maatregelen). Hij trivialiseert consequent de mortaliteitsgraad van het coronavirus (dat in werkelijkheid minstens tien tot vijftien keer zo dodelijk is als seizoensgriep). Hij maakt virologen verdacht als machtswellustelingen die ons voor eeuwig en drie dagen met maskers willen teisteren (waar zijn de mondmaskers en de QR-codes vandaag, Mattias?). En hij bestaat het zelfs te verkondigen dat de indirecte (kanker)doden door uitgestelde zorg binnenkort als coviddoden geregistreerd zullen worden!

Parallel universum

Zijn versie van het drogargument ‘de remedie is erger dan de kwaal’ (dat volkomen voorbijgaat aan de preventieparadox) is de meest hallucinante die ik al gehoord heb van een academicus: “We redden één persoon die op het spoor ligt door een hele trein vol mensen te laten ontsporen.” En dat na 23 miljoen doden en een veelvoud van zwaar zieken en longcovidgevallen, cijfers die zonder de maatregelen en vaccins nog véél hoger zouden liggen.

Maar in het parallelle universum van Desmet lagen de diensten intensieve zorg nooit vol, had de helft van de patiënten helemaal geen corona, werden alle andere doodsoorzaken lustig bij de coronacijfers geteld, en werden festivals en horeca doelbewust gesloten om de bevolking te ‘pijnigen’ en voor te bereiden op de nakende totalitaire samenleving. De kwakzalverij genaamd hydroxychloroquine is volgens Desmet wel hét wondermiddel tegen dat (overigens ongevaarlijke) virus, terwijl meta-analyses inmiddels aantonen dat het compleet ineffectief is en de sterftekans zelfs kan verhogen.

En dan zit Desmet maar te schamperen over de ‘uitschakeling van het intellect’ onder medische experts, hun ‘collectieve verdwazing’ en hun toestand van ‘hypnose’. Mocht ik een freudiaan zijn, zou ik allicht gewag maken van ‘projectie’: de manier waarop Desmet zich de laatste twee jaar laat omringen met gelijkgestemden, de manier waarop hij zichzelf afsluit van elke wetenschappelijke informatie die zijn sinistere theorie over totalisering zou tegenspreken en de manier waarop hij steeds dichter aanschurkt bij extreemrechtse complotdenkers en fantasten, zijn zelf toonbeelden van hoe een intellect kan worden uitgeschakeld door tunneldenken en dogmatisme.

Vintage psychoanalytische onzin

Voor de connoisseurs van Freud en Lacan: merk op dat de hele theorie van Desmet over maatschappelijke angst en onbehagen vintage psychoanalytische onzin is. In het spiegelpaleis van de psychoanalyse kan de schijnbare fysieke oorzaak van een symptoom nooit de werkelijke oorzaak zijn, maar louter een soort ‘uitlaatklep’ voor een latent en onbewust complex dat al lang daarvoor aanwezig was.

In Freuds beroemde gevalsstudie van Kleine Hans, een klein jongetje dat een paardenfobie kreeg nadat het een paard op gewelddadige wijze had zien neervallen (hoe mysterieus!), kwam de Weense zielenknijper met een vergezochte en byzantijnse verklaring die kant noch wal raakt. De oorzaak van de fobie was niet die traumatische ervaring met dat neergestorte paard. Nee, dat zou volgens Freud veel te simpel en oppervlakkig zijn. In werkelijkheid symboliseerde het paard de fallus en was de fobie een manifestatie van een onbewuste castratieangst. De angst voor castratie was altijd al aanwezig, maar het incident met het paard vormde louter de ‘afzetting’ waarop de onbewuste angst zich kon enten.

Net zo beweert Desmet dat de collectieve maatregelen tegen Covid-19 in werkelijkheid helemaal niets met het virus te maken hebben. Nee, het virus was slechts het aangrijpingspunt waarop de reeds aanwezige angst in de samenleving, die zich al decennia ophoopte, zich kon afzetten. Tot vóór de pandemie was die collectieve angst onbestemd en had ze geen concreet voorwerp, maar toen het virus zich aandiende, vond al die rondzwevende, objectloze angst een dankbare uitlaatklep.

In het parallelle universum van Desmet verwelkomden wij met zijn allen de lockdowns en avondklokken met open armen, omdat we eindelijk een vorm van zingeving konden schenken aan onze onbestemde angst en omdat de strijd tegen Covid-19 een gevoel van samenhorigheid en solidariteit deed ontstaan dat soelaas bracht voor al die eenzaamheid. Met andere woorden: eigenlijk genoot iedereen van alle ellende en konden we er geen afscheid van nemen toen het virus bedwongen was. Of hebt u die tienduizenden mensen op straat niet zien betogen voor het behoud van alle coronamaatregelen?

Heldenrol

Ziehier het typisch freudiaanse concept van Krankheitsbedürfnis of ‘ziektewinst’: de patiënt klampt zich vast aan zijn ziekte (in dit geval pathologische angst), omdat hij er psychisch voordeel uit put. “Dit was geen gezondheidscrisis”, aldus Desmet. Nee, alles komt voort uit een latente angst die niets met het virus te maken had, maar met een diepe malaise die het gevolg is van de mechanisering van ons wereldbeeld door wetenschap en verlichting, die al twee eeuwen aan de gang is!

Dat je daarvoor miljoenen echte doden aan de kant moet schuiven en de ergste gezondheidscrisis van de eeuw moet trivialiseren, ach, wie maalt daarom? Een diepzinnige psychoanalytische verklaring, die voor de coronawappies een heldenrol weglegt vergelijkbaar met die van verzetsstrijders in nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie, dat is toch lekker veel spannender?