‘Onzinnig en wetenschappelijk ondermaats’: ook lesmateriaal van Mattias Desmet nu onder vuur

De commotie rond professor psychoanalyse Mattias Desmet (UGent) is nog niet gaan liggen. Eerder deze week raakte Desmet in opspraak na zijn passage in de shows van Fox News-nieuwsanker Tucker Carlson en complotdenker Alex Jones. Vooral zijn bevestigend antwoord bij die laatste dat hij een openhartoperatie zonder verdoving had gezien, deed veel stof opwaaien. Zelf gaf Desmet intussen toe dat hij zo’n operatie nog niet met eigen ogen zag, maar roept hij de verwarrende omstandigheden van het interview in als excuus voor zijn foute antwoord.

De Amerikaanse media-optredens van Desmet maakten deel uit van een promotietour voor de Engelstalige publicatie van zijn boek De psychologie van het totalitarisme. Dat boek verscheen bij ons in januari van dit jaar. In het boek schetst Desmet zijn theorie dat onze huidige maatschappij ten prooi is gevallen aan totalitarisme. De covidcrisis zou daar volgens Desmet een voorbeeld van zijn en tonen hoe de hele samenleving in een vorm van hypnose verkeert.

Verschillende mensen hebben hun bedenkingen bij de inhoud van dat boek. Zo omschrijft wetenschapsfilosoof Maarten Boudry (UGent) het boek als “grotendeels onzinnig en wetenschappelijk volledig ondermaats”. Ook Christophe Busch, directeur van het Hannah Arendt-instituut, sabelt het boek in een recensie bij het socialistisch geïnspireerde maandblad SamPol neer. “Het boek is de pseudowetenschappelijke variant van die antivaxers die het waagden om met Jodenster en in kampplunje de vergelijking te trekken tussen de Holocaust en de coronamaatregelen”, schrijft hij. “Dat is hun recht, net zoals het mijn recht is om een ander verhaal te vertellen”, zegt Desmet zelf in een reactie.

Leermateriaal

Het boek geldt als leermateriaal voor het vak cultuur- en maatschappijkritiek dat Desmet doceert in de opleiding psychologie. Kan dat door de beugel als er zulke bedenkingen bij zijn?

Rector Van de Walle verwijst naar de faculteit om zich daarover uit te spreken. “Het zijn immers de faculteitsraden die lesgevers van vakken aanstellen”, zegt hij. “Dat doen zij autonoom, op advies van de opleidingscommissies die verantwoordelijk zijn voor de opleidingen waarin de vakken gedoceerd worden.”

Concreet buigt de opleidingscommissie zich nu inderdaad over de inhoud en het lesmateriaal van Desmet. “Dus niet alleen het boek”, zegt decaan Ann Buysse (UGent). Ook de studentenvertegenwoordiger heeft intussen bij de faculteit aangegeven bezorgd te zijn om de inhoud van het vak, bevestigt Buysse.

“De opleidingscommissie zal daarover in dialoog gaan met professor Desmet”, zegt de decaan. “Als daaruit blijkt dat er dingen in staan die ingaan tegen de wetenschappelijke integriteit, dan gaan we hem moeten vragen om dat te veranderen. Wil hij dat niet doen, dan zal iemand anders de cursus overnemen.” Al wil Buysse daar geen voorafname op nemen. “Het is nu aan de commissies (ook de universitaire commissie wetenschappelijke integriteit buigt zich over het werk van Desmet, PG). Zij moeten in alle discretie hun werk kunnen doen. Het is niet de bedoeling om een heksenjacht te organiseren.”

Desmet zelf zegt dat “men mijn boek binnenstebuiten mag keren. Gaan daar bepaalde fouten in staan? Zeker, in elk boek staat altijd wel een fout. Maar ik ben zeker nooit ingegaan tegen de principes van wetenschappelijke integriteit.” Wel vraagt hij dat “dezelfde standaard wordt toegepast op de mensen die dat onderzoek eisen”. Namen wil hij daar evenwel niet bij noemen.