Strategische zet of enorme blunder? Reconstructie van de ingetrokken N-VA-campagne

14 uur: De donderslag

Michaël Devoldere, medewerker van minister Ben Weyts (N-VA) en een hardliner op sociale media, brengt als een van de eersten de campagne onder de aandacht. Een tweet van hem, amper een uur voordat de regeringstop opnieuw bij mekaar komt over het omstreden migratiepact, wordt meteen opgepikt.

Journalisten en opiniemakers stellen vast: de beelden uit deze onverwachte campagne zijn messcherp. Op een ervan toont N-VA een groep gesluierde vrouwen met daarnaast de slogan ‘Migratiepact = focus op het behoud van eigen cultuur van de migrant’. Ook de andere vijf beelden laten niet veel aan de verbeelding over. Ze lijken weggelopen uit een extreemrechts foldertje.

Wat niet veel later het geval blijkt. Journalistenwatch.com, een Duitse website met rechts-populistische inslag, heeft de foto met de moslima’s al gebruikt.

14u30: ‘Reële situaties’

Terwijl de ontstemde kritiek in golven komt aanrollen op Twitter, verdedigt partijwoordvoerder Joachim Pohlmann de opmerkelijke campagne.

“Het zijn foto’s van reële situaties zoals ze zich nu al voordoen. In het Maximiliaanpark. Aan de luchthaven”, benadrukt Pohlmann. “Die foto met de boerka’s niet, want in België geldt een boerkaverbod. Maar het is wel een mogelijk gevolg van het migratiepact. Dat een bepaalde Duitse blog het beeld met die vrouwen al eerder gebruikte, wisten we niet. Dit komt omdat het een beeld uit een fotodatabank is.” Pohlmann ontkent dat de campagne een doelbewuste tackel op de enkels van de centrumrechtse coalitie is.

Nochtans lijkt die campagne voor zich te spreken. Voor de buitenstaander heeft het alles van een moord met voorbedachten rade. Door zo zwaar uit te pakken, een dag nadat de partij al de deur sloot voor een compromis rond het migratiepact, lijkt het duidelijk: de N-VA is in verkiezingsmodus geschakeld.

15 uur: Het besef

Naarmate de boze reacties binnenstromen – van Meyrem Almaci (Groen) die spreekt over “degoutante politiek” tot Kris Peeters (CD&V) die uithaalt naar wat hij een “onfatsoenlijke campagne vol met onwaarheden” vindt – nemen de zenuwen toe op het partijhoofdkwartier van N-VA. Woordvoerder Pohlmann, voorzitter Bart De Wever en de rest van de partijleiding beseft: dit loopt stilaan goed fout.

Verschillende bronnen zeggen onafhankelijk van mekaar: eerder deze week is afgesproken dat de N-VA op een eenvoudige manier aan zijn achterban wil uitleggen waarom de partij het VN-migratiepact echt niet kan steunen.

Lees ook: Factcheck van de controversiële N-VA-campagne: 5 op de 6 slogans zijn onwaar

Maar over een beeldcampagne is niet als dusdanig gesproken. In deze .com-tijden lijkt het de communicatiedienst echter een goed idee om ‘visuals’ toe te voegen aan het droge communiqué op de partijwebsite. Het gebruik van beelden en grafieken, aangevuld met slogans, is al langer ingeburgerd. Zowat alle partijen doen het op sociale media, maar de N-VA zet daarin de toon.

De Wever – nooit een grote fan van sociale media – beslist rond 15 uur dat er iets moet gebeuren. “Het socialemediateam heeft dat op een laagdrempelige manier willen doen, maar de beelden matchten niet goed met de inhoud”, geeft De Wever ’s avonds toe op Radio 1. “De beeldvorming was helemaal fout, dat zag ik zelf ook meteen toen de campagne online werd geplaatst. Dit zaaide verwarring op een moment dat we dat konden missen als kiespijn.”

Rond 15 uur loopt immers het bericht binnen dat het kernkabinet over het migratiepact in extremis is uitgesteld op vraag van premier Charles Michel (MR). De val van de regering lijkt dan maar een kwestie van een paar uren.

16 uur: Door de stront vliegen

Een van de gouden regels van De Wever is: door de stront, moet je vliegen. Wie kruipt zakt alleen verder weg. Daarom worden de beelden offline gehaald. En om de brokken te lijmen wordt fractieleider Peter De Roover de arena in gestuurd.

Die bevindt zich op dat moment in de Kamer, voor een inhoudelijke hoorzitting over het migratiepact met een aantal experts. Ook daar is stilaan een opstand tegen N-VA uitgebroken. Ook de meerderheidspartijen zijn furieus. Vlaams Belang-kopman Filip Dewinter kijkt het allemaal grijnzend aan.

“De beelden hadden niet de juiste toon”, reageert De Roover voor de talrijk aanwezige pers in de commissie. “We hebben inhoudelijke argumenten genoeg om de discussie over het migratiepact aan te gaan.” In de eerste plaats verwijst De Roover naar de foto met de moslima’s. “Die foto was niet gepast.”

17 uur: De knieval

Niet veel later moet Pohlmann dit eveneens toegeven. Hij neemt de verantwoordelijkheid volledig op zich. Waarna De Wever rond halfzes plaatsneemt achter de microfoon van Radio 1 om het finale mea culpa te slaan. Vicepremier Jan Jambon (N-VA) zit op dat moment bij de eerste minister.

Michel aanhoort de verontschuldigingen van Jambon. Die benadrukt dat het om een blunder gaat, niet om een strategische zet. De vicepremier verlaat het gesprek met een relatief goed gevoel. Even later verschijnt Michel echter op een persconferentie, die live wordt uitgezonden in de avondjournaals. Daar kondigt de premier aan dat hij het regeringsoverleg stopt en de kwestie overlaat aan het parlement.

’s Avonds overschouwen een aantal N-VA’ers verbijsterd de situatie waarin ze verkeren. Opvallend en zeldzaam binnen de partij: er vallen off the record bijzonder harde woorden voor de eigen collega’s van de communicatiedienst. “Een rampzalige fout” en “totaal ontoelaatbaar geklungel”, klinkt het op meerdere plaatsen. 

Dat de partij die jarenlang geroemd werd omwille van zijn professionele communicatie, soms een klasse boven de concurrentie, zichzelf nu zo in nesten heeft gewerkt – sommige partijleden kunnen er niet bij.