‘Nieuwe wapens zullen de uitkomst niet meer veranderen’: Sven Biscop over het Oekraïense tegenoffensief

Oekraïne is in de aanval gegaan bij de zuidelijke stad Cherson. De artillerie heeft drie bruggen over de Dnjepr-rivier bestookt en beschadigd. Kan het offensief slagen volgens u? 

Biscop: “Ik denk dat het goed mogelijk is dat Oekraïne daar opnieuw gebied inneemt. Als Oekraïne de bruggen over de Dnjepr rond Cherson vernietigt, wordt het voor Rusland veel lastiger om versterkingen te sturen en zijn soldaten ten noorden van de rivier te bevoorraden. 

“Eerder wilden de Russen vanuit Cherson nog oprukken richting de havenstad Odessa. Maar als de Oekraïners Cherson in handen hebben, dan kunnen de Russen langs die stad geen aanval meer uitvoeren. Dat lijkt me het strategische belang van een offensief in Cherson: het komt erop aan de Russen in het zuiden af te blokken. Maar in het grotere plaatje gaat dat niet veel meer veranderen. 

“We zijn nu in een fase van het conflict gekomen waarbij de twee partijen elk misschien nog enkele steden kunnen veroveren, maar daar zal het voorlopig bij blijven. De uitslag ligt dus min of meer vast: Rusland heeft een groot deel van de Donbas-regio in handen. Oekraïne houdt stand, maar zal het verloren gebied niet meer terugnemen.” 

Wat zijn dan nog de opties? 

“Als het echt tot een patstelling komt, dan zijn er een aantal scenario’s. De gevechten kunnen gewoon uitdoven met het risico dat ze later weer opflakkeren. Er kan een formeel staakt-het vuren komen, waarna er een mogelijkheid is om vredesgesprekken te voeren. Maar ik denk niet dat het snel tot een vredesakkoord zal komen. Daarvoor liggen de politieke standpunten nog steeds te ver uit elkaar. 

“Een Oekraïense regering zal nooit het verloren gebied willen prijsgeven door het officieel te erkennen als Russisch. Omgekeerd zullen de Russen het nu veroverde gebied koste wat het kost willen behouden. Op die manier zit de situatie dus vast. Voor Oekraïne zijn er eigenlijk geen goede scenario’s: het land zal hoe dan ook grondgebied verliezen. Maar ik denk dat een staakt-het-vuren stilaan niet zo slecht is. 

“Het land kan blijven vechten, maar dat eist dan een zeer hoge menselijke tol. Als het bij een staakt-het-vuren blijft zonder een politiek akkoord over het oosten van Oekraïne, dan komen we in een situatie terecht zoals in Cyprus of Korea. De twee strijdende partijen worden dan van elkaar gescheiden door een demarcatielijn en het conflict kan nog decennia blijven sluimeren.” 

Oekraïne blijft zich volop bewapenen. Er is net een deal gesloten met Duitsland voor de levering van honderd pantserhouwitsers, artilleriestukken met een bereik van 30 tot 40 kilometer. 

“Ja, maar ik denk niet dat die op het terrein nog een verschil gaan maken. Natuurlijk is het belangrijk dat Europese landen Oekraïne wapens sturen, want zo kan het land standhouden tegen de Russen. Maar die nieuwe wapens zullen de uitkomst niet meer veranderen.” 

Die zware wapens lijken wel een rol te spelen in de psychologische oorlog. Er circuleren veel filmpjes van Russische munitiedepots en opslagplaatsen die worden aangevallen door Himars-raketsystemen. Die spitstechnologie is door de VS aan Oekraïne geleverd. 

“Dat klopt. Het is natuurlijk te begrijpen dat Oekraïne zijn successen in de verf wil zetten. Maar wij moeten proberen om niet in de propaganda van de strijdende partijen mee te gaan en de situatie op het terrein nuchter te bekijken. De belangrijkste reden waarom de Oekraïners nog altijd standhouden, is hun wil om te blijven vechten. Dankzij onze steun aan wapens en materieel kunnen ze dat volhouden. Maar het militaire overwicht aan Russische kant blijft zeer groot.”

Zelfs op het moderne slagveld blijkt de getalsterkte dus belangrijker dan hoogtechnologische wapens. Komt die les ook bij ons aan? 

“Zeker, de NAVO werkt nu een plan uit om snel veel meer troepen te kunnen ontplooien als het nodig is. De contouren van dat New Force Model zijn duidelijk geworden op de top in Madrid. De NAVO wil 300.000 troepen in een hoge staat van paraatheid. Binnen dat plan zou ze een eerste golf van 100.000 soldaten kunnen ontplooien in tien dagen. Dan nog eens 200.000 soldaten in tien tot dertig dagen en 500.000 extra soldaten op lange termijn. Dat plan zal van de NAVO-landen serieuze investeringen en gezamenlijke training vergen.”

Wat doet België? 

“Het Belgisch leger heeft het STAR-plan aangekondigd met extra investeringen. Op termijn wil het ook uitbreiden van 25.000 naar 29.000 mensen. De landmacht heeft nu een gemotoriseerde brigade met vrij lichte wielvoertuigen. De vraag is of we weer een tweede brigade moeten oprichten, met zware rupsvoertuigen.”  

Concreet betekent dat: gaat ons land opnieuw tanks kopen? 

“Inderdaad. Door de uitbreiding van de getalsterkte wordt dat alleszins mogelijk. Het leger is sinds de Koude Oorlog vooral gericht op missies in verre landen, maar door de spanningen met Rusland is de situatie veranderd. De defensiestaf heeft door de gevechten in het oosten van Oekraïne in 2014 ingezien wat het belang is van tanks en zware artillerie. Pas na de invasie van dit jaar is een verhoging van het defensiebudget gevolgd.”