Het wordt gevaarlijk heet vandaag en morgen: dit gebeurt er op zo’n dag met ons lichaam
Wanneer het erg heet is sterven er meer mensen dan gemiddeld. Wat doet hitte met het lichaam en hoe komt het dat die ons fataal kan worden? ‘Vergelijk het met een ei dat kookt.’
Hogere temperaturen betekenen vaak ook hogere sterftecijfers. Tijdens en vlak na de hittegolf van augustus 2020 noteerde Sciensano een oversterfte van bijna 35 procent, of 1.460 extra sterfgevallen. Het ging daarbij vooral om 65-plussers, maar de hitte kan iedereen fataal worden. Zo overleed de 47-jarige broer van acteur Iwein Segers onlangs na een hitteslag tijdens een wandeltocht naar Santiago de Compostela.
Een hitteslag kan zich op twee manieren voordoen: louter als gevolg van de hoge omgevingstemperatuur, of wanneer fysieke inspanning de lichaamstemperatuur mee verhoogt, zonder dat het daarbij excessief heet hoeft te zijn.
Vandaag en morgen geldt voor bijna het hele land code oranje omwille van de hitte. De overheid waarschuwt iedereen zich te beschermen tegen de zon en de warmte en in heel het land worden voorzorgsmaatregelen genomen.
Volg alle updates over de hitte in deze liveblog.
Het lichaam reageert op opwarming door de bloedtoevoer naar de huid te verhogen en daar de bloedvaten te verwijden. Zweten verkoelt, want wanneer zweet verdampt, onttrekt dat warmte aan het lichaam.
Zolang de temperatuur van de lucht lager is dan die van het lichaam, kan je rechtstreeks warmte afgeven aan de koelere omgeving. Stijgt het kwik tot boven de 36 à 37 graden Celsius, dan lukt dat niet meer. Dan moet het lichaam exclusief terugvallen op zweten. Wanneer hoge temperaturen gepaard gaan met een hoge luchtvochtigheid, waardoor zweet minder makkelijk verdampt, wordt ook dat moeilijk.
‘Alsof je een ei kookt’
Wanneer de bloedvaten verwijden, daalt de bloeddruk. Het hart moet dan harder werken om bloed rondgepompt te krijgen. Dat kan zowel door de slagfrequentie te laten stijgen, als het per slag uitgestoten volume. “Ouderen en mensen met een onderliggende hartaandoening zijn daar minder goed in en daardoor kwetsbaarder voor oververhitting”, zegt urgentie-arts Cathelijne Lyphout (UZ Gent).
Loopt de kerntemperatuur op tot boven de 40 graden Celsius - al verschilt die drempel wat van persoon tot persoon - dan begint in het lichaam van alles mis te lopen. Eiwitten die betrokken zijn bij cruciale functies werken minder goed. “Bij hogere temperaturen kunnen ze van structuur veranderen, vergelijkbaar met wat er gebeurt als je een ei kookt”, zegt Lyphout.
Celwanden kunnen scheuren, waardoor de cellen lekken. “Wanneer de inhoud van cellen van het maagdarmstelsel lekt, kan dat tot een overmatige reactie van het immuunsysteem leiden”, zegt urgentiearts Sandra Verelst (UZ Leuven.)
Dat er meer bloed naar de huid vloeit, betekent dat er minder naar de organen stroomt. In kleine bloedvaatjes kunnen klonters ontstaan, of ze kunnen stukspringen. “Al die processen samen kunnen leiden tot een minder goede werking van hart, nieren en andere organen, en uiteindelijk zelfs tot een multi-orgaanfalen”, zegt Verelst.
Loopt de kerntemperauur op, dan warmen de hersenen mee op. Daardoor zetten ze uit, maar in onze schedelpan is de ruimte beperkt. “Zo komt de bloedtoevoer naar het brein in het gedrang”, zegt Verelst. “Ook dat kan fataal zijn.”
Om een fatale afloop te vermijden, is het cruciaal om bij de eerste symptomen van oververhitting - zoals duizeligheid, misselijkheid, snellere ademhaling en hartslag - verkoeling op te zoeken en het rustiger aan te doen.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
