‘Laat deze week die energieverslindende airco’s uit’: expert waarschuwt voor diepe energiecrisis

Rusland heeft maandag de gaspijpleiding Nord Stream 1 afgesloten. Officieel voor een jaarlijks onderhoud. Maar is dat echt zo? In Duitsland vertrouwen ze het zaakje niet. “De Duitsers zijn heel afhankelijk van die pijpleiding. Ze hebben weinig alternatieven om hun gas elders vandaan te halen. Zo is er in Duitsland geen terminal om vloeibaar gas (lng) per schip te importeren”,  vertelt Blondeel. “Dé vraag is nu: gaat Nord Stream 1 straks, binnen tien dagen, weer open?”

Daar is twijfel over? 

Blondeel: “Niemand kan in het hoofd van Vladimir Poetin kijken. Als je optimistisch bent, zeg je: onlangs is al onderhoud uitgevoerd aan die andere belangrijke gaspijpleiding naar Europa - de Turkstream door de Zwarte Zee. Dat is zonder probleem verlopen. Het Kremlin heeft ook beloofd dat Nord Stream 1 zal heropstarten. Als je pessimistisch bent, zeg je: Rusland is al even bezig om de hoeveelheid gas die door Nord Stream 1 vloeit te verlagen. En Rusland weigert aan rerouting te doen. Er wordt geen extra gas door andere pijpleidingen gestuurd om de werken aan Nord Stream 1 op te vangen.”

De idee is toch altijd geweest: Poetin zal de gaskraan nooit volledig dichtdraaien? 

“Vanuit een puur economisch oogpunt zou dat niet slim zijn. Maar we hebben al gemerkt dat rationele argumenten niet volstaan om het Russische gedrag te verklaren. Poetin lijkt bereid om diep in zijn eigen vel te snijden in deze machtsstrijd met het Westen. Wat wel een feit blijft: Rusland heeft weinig gaspijpleidingen richting het oosten. China kan Rusland dus niet redden.”

Gazprom zal voor het eerst sinds 1998 geen dividend uitkeren. Wat zegt dat?

“De Russische energiesector heeft het ondanks de hoge prijzen niet gemakkelijk. Wat hierin meespeelt, is dat westerse energiebedrijven zoals Shell en BP zich hebben teruggetrokken uit joint ventures in Rusland. Dat terwijl Gazprom en Rosneft, het Russische staatsoliebedrijf, eigenlijk archaïsche ondernemingen zijn die over weinig moderne technologie beschikken. Op langere termijn dreigt daar een ernstig probleem bij de ontginning van de eigen gas- en olievelden.”

Hoe staat het met de Europese gasreserves? 

“De Commissie verplicht EU-lidstaten om hun reserves voor 80 procent te vullen tegen 1 november. Maar laat me duidelijk zijn: als Rusland Nord Stream 1 niet heropent, dan halen we dit absoluut niet. Volgens een recent rapport van denktank Bruegel moet heel Europa zijn gasverbruik met 15 procent verlagen om met de huidige bevoorrading de winter veilig door te komen. Vandaag zitten we niet aan die 15 procent. Zonder Nord Stream 1 staan we voor een onhaalbare klus.”

Duitsland zal gas moeten rantsoeneren zonder Nord Stream 1? 

“Dan krijg je inderdaad gegarandeerd afschakelingen, waarbij als eerste gekeken worden naar de zware industrie en als laatste naar gezinnen en gevoelige sectoren zoals ziekenhuizen. En onderschat de mogelijke economische impact hiervan niet. Het is al eens berekend: zonder Russisch gas zal Duitsland in een recessie van 12 procent belanden. Ter vergelijking: na de bankencrisis in 2009 ging het Duitse bbp ‘maar’ zowat 5 procent achteruit. Duitsland is bovendien de motor van de hele Europese economie. Dan mogen we ons allemaal aan zware klappen verwachten.”

In België wordt steeds gezegd: we zitten veilig. Is dat terecht? 

“Het klopt, we gebruiken weinig Russisch gas. Onze lng-terminal in Zeebrugge is een voordeel. Net zoals onze aansluiting op een Noorse pijpleiding. Maar, de prijzen worden Europees bepaald. Als die straks door het dak gaan zonder Nord Stream 1, wordt de Belg daar evengoed aan blootgesteld. En Europa legt ons solidariteit op. Stel dat Duitsland in de problemen komt met zijn gasbevoorrading, dan zal België moeten bijspringen. Dan kan het ook bij ons héél nipt worden.”

De expertengroep koopkracht pleit voor energiebesparende ingrepen zoals trager rijden op snelwegen. Hopeloos betuttelend, oordeelt de politiek. 

“Tja. Ik ben het volkomen eens met die voorstellen. Ze zorgen ervoor dat we op een pijnloze manier energie besparen. Zeker wat elektriciteit betreft moeten we opletten - nu al. Dus als het deze week warm wordt in België, laat die energieverslindende airco’s dan uit aub. De stroom die je verbruikt wordt onder meer opgewekt door gascentrales. Dat gas zullen we nog nodig hebben.”

Er gaan stemmen op om alle Belgische kerncentrales langer open te houden.

“Technisch gezien ken ik dat dossier onvoldoende. Algemeen gesproken is het wel zo: als je kerncentrales langer kan openhouden, dan doet je dat beter. Want het is natuurlijk wrang om te zien dat Duitsland kerncentrales sluit en tegelijk tien vervuilende kolencentrales heropent.”

Ook in Frankrijk gaan alarmbellen af. Net omwille van ellende met kerncentrales. 

“Heel wat Franse kerncentrales staan in het binnenland en zijn voor hun koeling afhankelijk van water uit rivieren. Als de droogte er nog lang aanhoudt, dan kan het zijn dat er binnenkort niet genoeg water is om de kerncentrales te laten draaien. (Denkt) Ja, we lijken in een perfecte storm beland. En als je kijkt naar de energieprijzen op lange termijn, kan die nog jaren aanhouden.”

Is het hopen op een lng-mirakel deze winter? 

“Alle landen die lng leveren zitten tegen hun limiet aan. Bovendien is in de Verenigde Staten onlangs een zware explosie geweest in Freeport, een belangrijke uitvoerterminal. Die herstelling zal duren tot eind dit jaar. Terzijde: het mag ook weleens gezegd worden dat Europa, door wereldwijd alle lng-voorraden op te kopen, ontwikkelingslanden zoals Bangladesh, Pakistan en Sri Lanka brutaal de pas afsnijdt. Met alle gevolgen van dien ter plaatse. In Pakistan heeft men al moeten afschakelen. De prijsstijgingen hebben er geleid tot de afzetting van premier Imran Khan.”