Vuur legt eeuwenoude bossen in as: ‘Klimaatverandering is niet langer iets hypothetisch’

Eén week bleek genoeg om een eeuwenlange geschiedenis in rook te doen opgaan. En nog is het vuur dat sinds vorige week dinsdag het bos van La Teste de Buch teistert niet uitgeraasd. Al is van een bos nauwelijks meer sprake. Tweeduizend jaar lang strekten zich hier de pijnbomen uit, van het meer van Cazaux tot aan het beroemde Dune du Pyla, de hoogste duin van Europa. Intussen heeft het vuur ruim 80 procent van de groene long, die in totaal zo’n 3.800 hectare bestrijkt, tot as teruggebracht.

Onbedoeld is een minuscuul restje van dat bos achtergebleven op de auto van Alexis Delage. Een grauwe assluier ligt over zijn wagen, geparkeerd in het centrum van La Teste de Buch. Sinds donderdag heeft hij niet meer thuis geslapen. Samen met zo’n 4 duizend inwoners van Cazaux, dat aan La Teste grenst, kreeg hij die dag te horen dat zijn huis niet langer veilig was voor het vuur. Sindsdien logeert hij bij zijn moeder. “Twee jaar geleden kocht ik mijn eigen huis in Cazaux, ik was nog bezig met de verbouwing”, vertelt Delage terwijl zijn telefoon over gaat. “Dat zal de leverancier van tuinmaterialen zijn. Dat gaat voor morgen niet lukken.”

In de fietsenwinkel waar Delage werkt, houdt hij met collega Romain Vallat de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten, via NASA-kaarten en satellietbeelden van Google waarop de hitteconcentratie te zien is. Vallat laat op zijn telefoon beelden zien van een pikzwarte hemel, dik van de rook. “Dit was gisteravond bij ons in La Teste, toen ben ik echt bang geweest. De hele dag was er de indringende geur van rook, er kwamen zwartgeblakerde stukken uit de hemel. Voor de zekerheid hebben we alle belangrijke papieren alvast ingepakt.”

Evacuaties

De wolken boven La Teste de Buch kleuren dinsdagmiddag geleidelijk aan weer geruststellend wit, maar de onrust is niet verdwenen. Maandagavond zijn opnieuw duizenden mensen preventief geëva­cu­eerd, onder meer uit La Teste zelf. Vijf campings zijn totaal vernietigd, dieren uit de lokale dierentuin zijn elders ondergebracht, vooralsnog zouden er geen slachtoffers zijn gevallen. De harde wind maakt de richting van de branden onvoorspelbaar en doet gedoofd gewaande vlammen heroplaaien. Het werk van de brandweermannen wordt bemoeilijkt door de hittegolf die Frankrijk dezer dagen treft. Maandag steeg het kwik tot 43 graden. “Vanavond gaat het regenen”, klinkt het voortdurend tussen de kraampjes op de streekproductenmarkt – als een bezwerende formule.

De bosbrand is een catastrofe, gaat het gedeelde verhaal verder, die vermoedelijk is veroorzaakt door een busje dat pech had. Veel bewoners wijzen ook op achterstallig onderhoud van het bos, waardoor het moeilijk toegankelijk zou zijn voor hulpdiensten, al is er onenigheid over wie daarvoor verantwoordelijkheid draagt. Andere mogelijke oorzaken zijn minder evident. Is de vlammenzee zoals het hoofd van de departementale reddingsdienst aan president Macron schreef?

Onmiskenbaar, zeggen de jongens uit de fietsenwinkel. Het is triest dat zo’n catastrofe nodig is, maar ze hopen dat het een ‘kantelpunt’ gaat zijn in de aanpak van klimaatverandering. Kletspraat, vindt Marie, een oudere dame die niet met haar achternaam in de krant wil. “Tegenwoordig is alles de schuld van klimaatverandering, ik hoor het ook bij mijn kleinkinderen. Maar vroeger waren de zomers ook heet. Het verschil: tegenwoordig kent men geen fatsoen meer. Zonder nadenken gooit men opgerookte peuken maar ergens neer.”

Het is nog erger, zegt Yoann, die na een doorwaakte nacht zit uit te blazen bij het evacuatiecentrum aan de rand van La Teste (en evenmin zijn achternaam deelt). “Klimaatverandering is een rookgordijn”, zegt hij terwijl zich achter het gebouw opnieuw een donkergrijze wolk ontwikkelt. “Het is een leugen van een elite die een nieuwe wereldorde wil vestigen en ons dom wil houden. Ik ben niet religieus, maar ik zie deze branden als beproeving. We zijn niet dom.” Anderen willen zich niet wagen aan het onderwerp, of noemen het te vroeg om over klimaatverandering te spreken nu de regio nog middenin de crisis zit.

Reflectie

Ook elders in Frankrijk woeden al dagen bosbranden. In Gironde, het departement ten zuiden van Bordeaux waar La Teste deel van uitmaakt, staat de teller dinsdag op tweeduizend uitgerukte brandweermannen, 36.600 geëvacueerden en 19.300 hectare verbrand bos. Woensdag wordt president Macron verwacht in de regio. Bij zijn herverkiezing in april beloofde hij Frankrijk een koploper te maken op klimaatgebied, maar die ambitie is nog lang niet waargemaakt. Eind juni oordeelde de Franse Hoge Raad voor het Klimaat dat Frankrijk onvoldoende doet en dat het risico groot is dat het land de gestelde doelen om uitstoot voor 2030 fors te verlagen niet haalt. Eerder al vroegen zowel de Raad van State als de Parijse bestuursrechter om aanvullende maatregelen.

De branden zijn hoe dan ook “het moment voor totale reflectie”, zegt Stephane Pelizzardi, die vanuit de gemeente La Teste de aanpak in het evacuatiecentrum coör­di­neer­t. “We kunnen niet langer zeggen dat klimaatverandering hypothetisch is, iets van de groenen. Het is realiteit, en de wet zal veranderen. De wet moet veranderen.” Het ‘hoe’ komt als de brand geblust is.